Pieter van Foreest (1521-1597)

Pieter van Foreest mag op deze website niet ontbreken. Hij mag gezien worden als één van de belangrijkste artsen die Alkmaar gekend heeft.
Hij wordt geboren in Alkmaar en groeit daar op. Hij volgt de Latijnse School, enigszins vergelijkbaar met het gymnasium van nu. Rond 1537 studeert hij in Leuven en keert in 1539 weer terug in Alkmaar.

In 1540 trekt hij door Europa langs verschillende universiteiten, vooral die in Italië en werkt drie jaar in Bologna, Padua en Venetië om het geleerde betreffende de geneeskunst in de praktijk te beoefenen.
Op 29 november 1543 promoveert hij te Bologna tot ‘doctor medicinae’.
Na een grote studie- rondreis keert hij in 1546 terug in Alkmaar en trouwt daar met de dochter van de burgemeester; Eva van Teylingen. Daarmee is hij gelijk een belangrijk persoon geworden. Hij heeft vervolgens twaalf jaar lang een praktijk als geneesheer in Alkmaar.

Wat hem bijzonder maakt is dat hij, anders dan gebruikelijk in die tijd, het principe hanteert van luisteren, lichamelijk onderzoek, diagnose stellen, behandelplan maken en evalueren. Dat kan alleen als je alle bevindingen goed documenteert. Hij is daarmee feitelijk de eerste dokter in de lage landen die het ‘medisch dossier’ per patiënt hanteert

In 1558 wordt hij stadsgeneesheer van Delft. In Delft is dan de pest uitgebroken en men heeft sterk behoefte aan een goede stadsdokter. Hij oefent daar zijn praktijk uit gedurende 37 jaar. Het is een moeilijke tijd. Politieke onrust, Godsdienstoorlogen en ziekten die moeilijk of niet te genezen zijn zoals de pest, pokken lepra en syfilis. Men had nog geen idee waar deze ziekten vandaan kwamen en wat er tegen te doen was.
Hij wordt vanwege zijn goede naam de geneesheer van Willem van Oranje en doet ook sectie op diens lichaam als hij tien jaar later, op 10 juli 1584, doodgeschoten wordt.

Enkele jaren later, in 1595, keert Pieter weer terug naar zijn geboortestad Alkmaar. Zijn vrouw en vier kinderen zijn dan al overleden. Hij zelf is 74 jaar oud maar wordt ondanks deze leeftijd aangesteld als stadsgeneesheer van Alkmaar. Hij is moe en heeft een slechte conditie zoals hij zelf constateert. Een jaar later, op 10 maart 1597, overlijdt hij. Drie dagen later wordt hij begraven in de Grote of Sint Laurenskerk. Op zijn grafsteen staat:

“Hippocrates batavus si fuit ille fuit” ofwel: “Indien er ooit een Hollandse Hippocrates is geweest, dan was hij het”

Noordwest Ziekenhuisgroep, locatie Alkmaar, kent een Pieter van Foreest-zaal en een Pieter van Foreest-prijs. Deze laatste wordt jaarlijks uitgereikt aan de arts/onderzoeker met het beste wetenschappelijke onderzoek van dat jaar.