Hoe komen het St.Elisabeth Gesticht en het latere St. Elisabeth Ziekenhuis aan hun naam en wie was Elisabeth?
Elisabeth wordt in Alkmaar voor het eerst genoemd in 1465 als er sprake is van het ‘Sinte Lysbetten Gasthuys’, dat lag naast en achter het voormalige stadshuis aan de Langestraat. Hier lag het mannen- en vrouwengasthuis en het vrouwengast splitste zich af als ‘Elisabeth Gasthuis’.
Elisabeth werd in 1207 geboren in Tárospatac in Hongarije. (zij wordt ook wel Elisabeth van Hongarije genoemd). Zij was de dochter van koning Andreas II van Hongarije (1175-1235) en van en diens echtgenote Gertrudis van Andechs-Meranië.
In 1221 trad ze in het huwelijk met Lodewijk IV van Thüringen. Dit huwelijk was voor haar al op 4-jarige leeftijd geregeld. Ze kregen een zoon en twee dochters.
Boven de hoofdingang van het voormalige St. Elisabeth Ziekenhuis aan de Van Everdingenstraat zien we een mooie afbeelding van de heilige Elisabeth. Zij houdt in haar schoot een mand met rozen.Zo staat zij vrijwel altijd afgebeeld vanwege het ‘rozenwonder’:
Tijdens de hongersnood van 1226 staat Elisabeth heldhaftig de armen terzijde. Hoewel haar man haar de wacht aanzegt, gaat zij door met het bakken en uitdelen van broden. Op een dag komt ze op straat de graaf tegen, die ziet dat ze haar schort gevuld heeft. Hij laat haar het schort openen, maar in plaats van broden liggen er rozen in.
In 1227 komt er een einde aan haar huwelijk als haar man tijdens een kruistocht sterft aan de pest. Elisabeth is diep ongelukkig door dit verlies.
Omdat ze Lodewijk gezworen had nooit meer met een ander te willen trouwen, weigert ze een huwelijksaanzoek van haar zwager. Deze neemt haar kinderen af en zij wordt door de adel beroofd van al haar bezit, met inbegrip van het kasteel de Wartburg waaruit ze wordt verdreven. Van paus Gregorius IX krijgt zij een schadeloosstelling in geld en goed en mag ze op slot Marburg gaan wonen.
In 1229 wordt ze lid van de Derde orde van Franciscus van Assisi en gaat ze haar verdere leven de zieken verzorgen in het Franciscaanse ziekenhuis dat ze liet bouwen bij het slot Marburg. Daarom zijn tot in de 19e en 20e eeuw honderden hospitalen naar haar genoemd. Op 24-jarige leeftijd sterft ze in 1231 op slot Marburg.
Haar biechtvader Konrad van Marburg liet haar drie dagen lang opbaren wat zeer ongebruikelijk was in de 13e eeuw. Hieruit kan men afleiden dat hij waarschijnlijk vrijwel onmiddellijk na haar dood het plan had opgevat te pleiten voor haar heiligverklaring. Elisabeths lichaam werd in een kapel van het door haar opgerichte ziekenhuis bijgezet en het werd in toenemende mate vereerd. Zij zou sinds de dag van haar dood op 17 november 1231 wonderen hebben verricht. In 1235 werd zij door paus Gregorius IX effectief heilig verklaard.
In de Grote of Sint Laurenskerk in Alkmaar was een altaar ter ere van Sint Elisabeth.
Het voormalige Sint Elisabeth Ziekenhuis fuseerde in 1974 met het Centraal Ziekenhuis tot het Medisch Centrum Alkmaar (MCA). Het MCA fuseerde in 2015 weer met het Gemini Ziekenhuis in Den Helder tot het huidige Noordwest. De gebouwen van het Elisabeth Ziekenhuis zijn geruild tegen de gebouwen van Westerlicht aan de Julianalaan. Hierdoor is er niets meer in Noordwest dat herinnert aan de naamgeefster van de voormale katholieke ziekenhuizen.
bronnen:
– ‘650 jaar ziekenzorg in Alkmaar’ van J. Vis
– Wikipedia